Đối với người hâm mộ bóng đá, mọi người đều phải quen thuộc với thuật ngữ “điều khiển VAR”. Vậy VAR là gì? Công nghệ VAR quan trọng như thế nào đối với cầu thủ và trọng tài trong mọi trận đấu bóng đá? Mời bạn theo dõi bài viết sau.
VAR là gì?
Theo tham khảo từ những người tham gia nhà cái uy tín, VAR hay “trợ lý trọng tài video” là công nghệ được sử dụng rộng rãi trong nhiều môn thể thao, bao gồm cả bóng đá. Công nghệ này giúp trọng tài xem xét các cảnh quay video từ nhiều góc độ khác nhau để đưa ra quyết định trong các tình huống gây tranh cãi.
Công nghệ VAR sẽ không can thiệp vào bất kỳ tình huống nào trên sân, chỉ can thiệp vào những trường hợp cụ thể nêu trên để đảm bảo tính liên tục và không làm gián đoạn trận đấu quá nhiều. Trọng tài trên sân luôn đưa ra quyết định cuối cùng sau khi xem xét các đề xuất của VAR.
VAR ra đời và phát triển như thế nào?
Ý tưởng sử dụng công nghệ để hỗ trợ trọng tài đã có từ lâu, nhưng phải đến thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21, các cuộc thảo luận nghiêm túc về việc áp dụng công nghệ vào bóng đá mới bắt đầu diễn ra. Các giải đấu và hiệp hội bóng đá đang bắt đầu thử nghiệm các công nghệ đơn giản như camera giám sát để ghi lại các tình huống gây tranh cãi.
Theo như những người quan tâm đến tỷ lệ kèo nhà cái cho biết, năm 2016, Hội đồng bóng đá quốc tế (IFAB) đã cho phép thử nghiệm công nghệ VAR trong các trận giao hữu và giải đấu trong nước. Các thử nghiệm được tiến hành ở nhiều quốc gia bao gồm Hà Lan, Đức và Hoa Kỳ. VAR lần đầu tiên được thử nghiệm tại các giải đấu lớn như FIFA Club World Cup 2016 và 2017, cũng như tại các giải đấu quốc nội như Bundesliga (Đức) và Serie A (Ý).
VAR lần đầu tiên được sử dụng trong một giải đấu quốc tế lớn tại FIFA World Cup 2018 ở Nga. Sự thành công của VAR tại giải đấu này đánh dấu bước ngoặt quan trọng, khẳng định vai trò của công nghệ này trong bóng đá hiện đại. Sau World Cup 2018, nhiều giải đấu hàng đầu như Ngoại hạng Anh (Anh), La Liga (Tây Ban Nha), Serie A (Ý) và Bundesliga (Đức) đã chính thức triển khai công nghệ VAR. Sau mỗi mùa giải và giải đấu lớn, các hiệp hội bóng đá và FIFA liên tục thu thập phản hồi từ trọng tài, cầu thủ và người hâm mộ để cải thiện công nghệ VAR. Các quy tắc và thủ tục sử dụng VAR cũng đang được điều chỉnh để đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả. Các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và máy học đang được khám phá để tích hợp với hệ thống VAR, giúp phân tích tình huống nhanh hơn và chính xác hơn.
Tuy nhiên, VAR cũng tạo ra rất nhiều tranh cãi, một trong những thách thức lớn nhất của VAR là thời điểm dừng trận đấu để kiểm tra tình huống, làm gián đoạn nhịp độ của trận đấu và mất đi sự hứng thú của người xem. Mặc dù VAR giúp giảm lỗi trọng tài, một số quyết định vẫn còn gây tranh cãi, đặc biệt là trong các tình huống việt vị rất nhỏ hoặc lỗi không rõ ràng. Các hiệp hội bóng đá và FIFA tiếp tục cải thiện VAR để quá trình xác minh diễn ra nhanh hơn và ít gây gián đoạn hơn. Các công nghệ và quy trình làm việc mới cũng đang được nghiên cứu và phát triển. VAR dự kiến sẽ được áp dụng rộng rãi hơn, không chỉ ở các giải đấu hàng đầu mà còn ở các giải đấu hạng dưới và các giải đấu trẻ.
VAR là gì? VAR hoạt động như thế nào?
Trong mọi trận đấu bóng đá, hệ thống VAR được triển khai bao gồm trọng tài VAR và trợ lý VAR. Trọng tài VAR thường là trọng tài có kinh nghiệm sử dụng công nghệ VAR. Trợ lý VAR theo dõi trận đấu từ phòng xem trực tiếp dựa trên hình ảnh và video trực tiếp từ nhiều góc độ.
Đội ngũ vận hành VAR
- Trọng tài VAR chính: Trọng tài chính của nhóm VAR là người trực tiếp xem lại và đánh giá các tình huống trên sân thông qua các video được quay từ nhiều góc độ. Người này sẽ xem xét các tình huống đáng ngờ hoặc nhận yêu cầu từ trọng tài trận đấu, cung cấp phản hồi tham khảo cho trọng tài về các lỗi và tình huống chi tiết hơn.
- Trợ lý AVAR 1: Đây là trợ lý VAR chính hỗ trợ VAR chính trong việc xem xét và phân tích tình huống, cung cấp thêm góc quay camera, xử lý các tình huống việt vị, v.v.
- Trợ lý AVAR 2: Đây là trợ lý thứ cấp thường tập trung vào các tình huống phạm lỗi, vị trí phạm lỗi và cung cấp hỗ trợ bổ sung cho Trợ lý AVAR 1 trong các tình huống phức tạp.
- Chuyên gia phân tích video: Sẽ có 2-3 kỹ thuật viên chịu trách nhiệm vận hành hệ thống, làm chậm video, cung cấp hình ảnh từ nhiều góc độ, quản lý điều khiển camera để cung cấp hình ảnh rõ nét và lựa chọn các đoạn video theo yêu cầu của trọng tài.
Thiết bị liên quan đến VAR
Công nghệ VAR đòi hỏi một hệ thống thiết bị hiện đại phức tạp để ghi lại, phân tích và truyền hình ảnh, bao gồm:
- Camera: Thiết bị camera sẽ bao gồm 12 đến 33 camera, bao gồm 4 loại thiết bị khác nhau như camera chính được đặt tại các vị trí xung quanh sân để ghi lại toàn bộ trận đấu từ nhiều góc độ khác nhau, camera quay chậm ghi lại hình ảnh, phân tích các tình huống như phạm lỗi hoặc việt vị, camera việt vị được đặt dọc theo đường biên và camera nhiệt sử dụng công nghệ nhiệt để theo dõi chuyển động của cầu thủ.
- Màn hình xem lại trên sân: Được đặt cạnh sân để trọng tài có thể xem lại các tình huống trực tiếp, màn hình này thường có độ phân giải cao để đảm bảo hình ảnh rõ nét và chi tiết.
- Phòng điều khiển VAR: Có màn hình gồm nhiều màn hình lớn nhỏ để nhóm VAR có thể theo dõi và phân tích hình ảnh từ các camera trên sân, hệ thống phát lại video cho phép lựa chọn và phát lại các đoạn video clip từ nhiều góc độ khác nhau sau đó. Ngoài ra, bảng điều khiển còn được sử dụng để điều khiển và chọn camera cũng như phát các đoạn video clip cụ thể. Máy tính và phần mềm phân tích được sử dụng để xử lý và phân tích dữ liệu video, bao gồm phần mềm chuyên dụng để vẽ đường việt vị và chuyển động.
- Hệ thống liên lạc: Tai nghe và micro được sử dụng để liên lạc giữa trọng tài trên sân và nhóm VAR, hệ thống này đảm bảo thông tin được truyền đi nhanh chóng và rõ ràng.
VAR hoạt động như thế nào?
Nhóm VAR bao gồm một số trợ lý trọng tài, thường là một trọng tài VAR chính, một hoặc hai trợ lý trọng tài và kỹ thuật viên video. Đội thường làm việc trong phòng điều khiển VAR, nơi họ có thể xem trực tiếp hình ảnh từ camera trên sân và theo dõi toàn bộ trận đấu thông qua màn hình hiển thị hình ảnh từ camera trên sân. Họ theo dõi mọi tình huống quan trọng như bàn thắng, hình phạt, thẻ đỏ và lỗi nghiêm trọng.
Khi xảy ra tình huống đáng ngờ hoặc trọng tài yêu cầu xem lại, nhóm VAR sẽ xem lại đoạn phim từ nhiều góc độ. Nếu VAR phát hiện lỗi hoặc cần xem xét thêm, nó sẽ thông báo cho trọng tài qua hệ thống liên lạc nội bộ. Thông báo này thường bao gồm mô tả tình hình và lý do phải kiểm tra lại. Phản ứng của các đội cũng sẽ giúp trọng tài chú ý hơn khi sử dụng VAR, trọng tài chính có thể quyết định xem lại tình huống thông qua màn hình giám sát trên sân và sẽ tạm dừng trận đấu và chạy đến màn hình bên lề sân để xem lại các đoạn video clip do nhóm VAR lựa chọn.
Sau khi xem xét thông tin VAR và đánh giá tình hình, trọng tài sẽ đưa ra quyết định cuối cùng có nên thay đổi quyết định ban đầu hay không. Quyết định này có thể bao gồm việc công nhận hoặc hủy bỏ bàn thắng, quả phạt đền, thẻ đỏ hoặc giữ nguyên quyết định ban đầu. Công nghệ VAR được thiết kế để hỗ trợ và làm rõ các tình huống gây tranh cãi, nhưng quyết định luôn được trọng tài trên sân đưa ra sau khi xem xét và phân tích đầy đủ thông tin VAR.
VAR sẽ can thiệp trong những tình huống nào?
Khi xảy ra tình huống gây tranh cãi trong trận đấu và trọng tài trên sân không đưa ra quyết định cuối cùng về tình huống đó, trọng tài VAR sẽ sử dụng bộ đàm để trao đổi với trọng tài chính. Trọng tài trên sân sẽ xem xét các tình huống gây tranh cãi từ nhiều góc độ bằng hình ảnh và video VAR chất lượng cao, được ghi lại bằng camera trực tiếp trên sân vận động.
Tình huống có bàn thắng
Khi bàn thắng được ghi và có nghi ngờ, trọng tài có thể yêu cầu sự hỗ trợ từ nhóm VAR hoặc chính nhóm VAR có thể đề xuất xem lại sự cố. Nếu VAR phát hiện lỗi rõ ràng, nó sẽ thông báo cho trọng tài. Sau đó, trọng tài có thể tự mình xem lại sự cố trên màn hình bên lề sân hoặc thay đổi quyết định dựa trên thông tin do VAR cung cấp.
VAR kiểm tra xem cầu thủ ghi bàn hoặc bất kỳ cầu thủ nào liên quan đến sự cố có ở vị trí việt vị khi nhận bóng hay không. Có thể sử dụng đường việt vị ảo để xác định vị trí chính xác của cầu thủ. Kiểm tra xem có lỗi nào xảy ra trước khi bàn thắng được ghi hay không, chẳng hạn như kéo áo, đẩy hoặc phạm lỗi với thủ môn.
Các tình huống VAR trong đó bóng đi ra ngoài biên trước khi quay trở lại sân và dẫn đến bàn thắng, và liệu bóng có chạm vào tay của cầu thủ ghi bàn hay bất kỳ cầu thủ nào trong đội ghi bàn trong quá trình dẫn đến bàn thắng hay không cũng sẽ được xem xét kỹ lưỡng.
Tình huống phạt đền
Nhờ VAR, có thể xác định xem có phạm lỗi như kéo áo, chạm tay vào người khác hoặc chặn người khác trái phép trong vòng cấm hay không. Ngoài ra, công nghệ rất khó có thể đánh lừa được tình huống lặn. Các lỗi xảy ra bên trong hoặc bên ngoài vòng cấm cũng được VAR xem xét cẩn thận.
Tình huống thẻ đỏ
VAR can thiệp khi có nghi ngờ rằng một cầu thủ có xứng đáng nhận thẻ đỏ hay không, nhưng trọng tài có thể đã bỏ lỡ hoặc đưa ra quyết định sai khi chỉ rút thẻ vàng. Các pha vào bóng nguy hiểm, pha vào bóng mạnh, phạm lỗi từ phía sau hoặc pha vào bóng tầm cao có thể dẫn đến thẻ đỏ, các tình huống đánh nhau và các hành vi bạo lực khác giữa các cầu thủ sẽ được VAR xem xét và báo cáo với trọng tài. Ngoài ra, hành vi cản trở đối phương khi họ có cơ hội ghi bàn rõ ràng cũng có thể bị xem xét phạt thẻ đỏ thông qua VAR.
Làm thế nào để cải thiện VAR?
Việc cải thiện công nghệ VAR (Trợ lý trọng tài video) là một quá trình liên tục nhằm mục đích giảm thiểu những hạn chế hiện tại và tối ưu hóa hiệu suất của hệ thống. Những nỗ lực nhằm giảm thiểu thời gian cần thiết để xem xét các tình huống VAR giúp tránh việc gián đoạn kéo dài trong quá trình chơi. Điều này bao gồm việc tối ưu hóa quá trình phân tích và ra quyết định của nhóm VAR. Liên tục cập nhật và đồng bộ hóa các quy định và thủ tục VAR để đảm bảo tính nhất quán và công bằng trong các quyết định trọng tài trên toàn cầu.
Sử dụng nhiều camera hơn và cải thiện chất lượng hình ảnh, đặc biệt là ở những khu vực quan trọng như đường biên dọc và khu vực phạt đền. Sử dụng công nghệ hình ảnh 3D để tái tạo tình huống và cung cấp hình ảnh rõ nét, giúp trọng tài dễ dàng đưa ra quyết định hơn. Kiểm tra các công nghệ và quy trình mới trong các giải đấu nhỏ hoặc trận giao hữu trước khi triển khai trên diện rộng. Liên tục thu thập phản hồi từ trọng tài, người chơi và khán giả để cải thiện hệ thống.
Bên cạnh việc cải tiến công nghệ, việc nâng cao trình độ của trọng tài là điều cần thiết nhất vì quyết định cuối cùng luôn thuộc về họ, bằng cách tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho trọng tài và nhân viên VAR về cách sử dụng công nghệ và đưa ra quyết định hiệu quả, chính xác, kết hợp các trận đấu mô phỏng và tình huống thực tế để đào tạo và kiểm tra phản ứng của nhóm VAR.
Qua bài viết trên, chúng tôi hy vọng bạn đã hiểu rõ hơn về công nghệ VAR là gì và cách thức hoạt động của nó. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết của chúng tôi.
