Trong dân gian Việt Nam, các loại thực phẩm gắn liền với câu ca dao xưa như “Cau phơi tái; Gái đoạn tang; Chim ra ràng; Gà mái ghẹ” đều mang ý nghĩa về những thứ ngon, lành và bổ dưỡng. Trong đó, “chim ra ràng” và “gà mái ghẹ” là hai loại thực phẩm được đánh giá rất cao về chất lượng thịt và giá trị dinh dưỡng. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chính xác gà mái ghẹ là gì, đặc điểm của loại gà này ra sao và vì sao nó lại được đánh giá cao đến vậy. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm gà mái ghẹ là gì, cách nhận biết và lý do khiến loại gà này được nhiều người ưa chuộng.
Gà mái ghẹ là gì?
Theo SV 388, gà mái ghẹ là thuật ngữ dùng để chỉ những con gà mái vừa bước vào tuổi thành thục sinh sản nhưng chưa đẻ lứa trứng đầu tiên. Giai đoạn này, gà mái đã phát triển hoàn thiện về cơ thể, bộ khung, cơ thịt nhưng chưa trải qua quá trình sinh sản, vì vậy thịt gà vừa mềm, vừa săn, lại đậm vị. Đây chính là lý do gà mái ghẹ được xếp vào nhóm thực phẩm bổ dưỡng, đứng ngang hàng với chim ra ràng trong các món bồi bổ.
Nếu gà mái đã đẻ trứng, dù chỉ một lần, thì sẽ không còn được gọi là mái ghẹ nữa. Lúc này cấu trúc cơ thịt và hormone của gà đã thay đổi, khiến chất lượng thịt không còn giống giai đoạn “ghẹ” nữa.
Vì sao gà mái ghẹ được đánh giá cao?
Gà mái ghẹ được coi là “đạt chuẩn” nhất để chế biến các món luộc, hấp, hầm hoặc nấu cháo. Nhiều người nhận xét rằng gà mái ghẹ có hương vị đặc biệt mà các loại gà khác khó sánh được. Điều này đến từ những yếu tố sau:
- Thịt vừa săn vừa mềm: Không dai như gà già nhưng cũng không bở như gà tơ mới lớn.
- Lớp da giòn, vàng đẹp tự nhiên: Nhờ gà mái đã hoàn thiện về sinh lý nhưng chưa chịu áp lực sinh sản.
- Hàm lượng dinh dưỡng cao: Gà mái giai đoạn này giàu protein, vitamin nhóm B và khoáng chất.
- Mùi vị đậm đà: Thịt gà có độ ngọt tự nhiên nhờ hệ cơ phát triển hoàn chỉnh.
Chính vì vậy, gà mái ghẹ thường được dùng để bồi bổ, nấu cháo cho người ốm, người suy nhược, phụ nữ sau sinh hoặc trẻ nhỏ đang cần tăng sức đề kháng.
Cách nhận biết gà mái ghẹ
Điều thú vị là gà mái ghẹ không có dấu hiệu nhận biết rõ ràng qua ngoại hình. Người mua ngoài chợ hầu như không thể phân biệt được đâu là gà mái ghẹ, đâu là gà mái đã đẻ. Chỉ những người nuôi gà lâu năm hoặc người bán có kinh nghiệm mới xác định được giai đoạn sinh lý của con gà.
Một số đặc điểm nhận biết gà mái ghẹ theo kinh nghiệm dân gian:
- Gà trống đuổi nhưng gà mái không bỏ chạy: Gà mái chưa thành thục thường chạy khi thấy trống “đòi đạp”. Khi đã đến tuổi ghẹ, gà mái sẽ chủ động hoặc ít né tránh.
- Bụng chưa xệ: Do chưa mang trứng bên trong.
- Khoảng cách xương chậu hẹp: Đặc điểm này chỉ người nuôi thực sự kinh nghiệm mới kiểm tra đúng.
Tuy nhiên, với gà bán ngoài chợ, những dấu hiệu này thường khó quan sát. Vì vậy, muốn mua đúng gà mái ghẹ, nhiều người phải đặt riêng tại các trại nuôi hoặc nhờ người quen nuôi gà giữ lại.
Gà mái ghẹ có phải gà tơ không?
Nhiều người nhầm lẫn giữa gà mái ghẹ và gà mái tơ. Tuy có phần giống nhau nhưng bản chất hai loại này vẫn có điểm khác biệt.
Sự giống nhau
- Đều là gà chưa đẻ lứa đầu tiên.
- Đều có thịt mềm, dễ ăn.
- Đều thuộc nhóm gà non.
Điểm khác nhau
- Gà mái tơ là gà mái còn nhỏ, mới lớn, chưa đến tuổi sinh sản.
- Gà mái ghẹ là gà mái đã đến ngưỡng thành thục, chuẩn bị đẻ nhưng chưa đẻ.
Vì vậy, gà mái ghẹ thường nặng cân hơn, thịt săn chắc hơn, đậm vị hơn so với gà tơ. Nếu gà tơ phù hợp làm các món chiên, xào thì gà mái ghẹ lại được ưu tiên cho các món luộc, hấp, tần hoặc hầm.
Giá trị dinh dưỡng của gà mái ghẹ
Gà mái ghẹ không chỉ ngon mà còn bổ dưỡng. Theo đánh giá của nhiều người nuôi và người tiêu dùng, gà mái ghẹ có hàm lượng protein và vi chất cao hơn gà tơ. Mặc dù chưa có sự chênh lệch quá lớn về chỉ số dinh dưỡng chính thống, nhưng xét về thực tế sử dụng, loại gà này mang lại cảm giác “bổ, ngọt, đậm thịt” hơn.
Các dưỡng chất nổi bật trong gà mái ghẹ:
- Protein chất lượng cao
- Vitamin B1, B2, B6, B12
- Kẽm, sắt, canxi
- Collagen tự nhiên từ da
Gà mái ghẹ phù hợp cho người cần bồi bổ, người lớn tuổi, trẻ nhỏ, người ốm mới khỏi hoặc phụ nữ cần tăng cường đề kháng.
Ứng dụng của gà mái ghẹ trong ẩm thực
Với ưu điểm thịt mềm nhưng chắc, da vàng đẹp, gà mái ghẹ phù hợp nhất để chế biến những món giữ nguyên hương vị tự nhiên của thịt như:
- Gà luộc truyền thống
- Gà hấp lá chanh
- Gà hầm thuốc bắc
- Cháo gà mái ghẹ
- Gà tần ngải cứu
- Gà nướng mật ong
Ngoài ra, gà mái ghẹ cũng thường được dùng trong những dịp quan trọng như cúng gia tiên, đám giỗ, lễ tết vì cho hình dáng đẹp và thịt ngon vừa phải.
Gà mái ghẹ ở các vùng miền: cách gọi có thể khác nhau
Mặc dù khái niệm gà mái ghẹ phổ biến ở nhiều nơi, nhưng thực tế ở một số địa phương, cách gọi và cách hiểu có thể khác đôi chút. Có nơi gọi gà mái ghẹ là gà “lỡ trứng”, có nơi lại dùng để chỉ gà mái tơ đã lớn. Điều này là bình thường vì tên gọi dân gian thường mang tính vùng miền.
Do đó, khi bàn luận về gà mái ghẹ, tốt nhất nên hiểu theo nghĩa phổ biến nhất: gà mái đã thành thục sinh lý nhưng chưa đẻ trứng.
Qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ gà mái ghẹ là gì, cách nhận biết, sự khác nhau giữa mái ghẹ và mái tơ cũng như giá trị dinh dưỡng của loại gà đặc biệt này. Đây là giai đoạn “đẹp” nhất của gà mái về chất thịt, rất thích hợp cho các món ăn bổ dưỡng và các dịp cúng lễ quan trọng.
Nếu bạn muốn mua gà mái ghẹ đúng chuẩn, hãy chọn nơi quen biết hoặc các trại nuôi đáng tin cậy để đảm bảo đúng loại gà mình cần. Chúc bạn có những bữa ăn ngon và đầy dinh dưỡng cùng gà mái ghẹ!
